De belangrijkste rechtsbronnen van het burgerlijk procesrecht

Wat houdt het burgerlijk procesrecht in?

Het burgerlijk procesrecht is eigenlijk de handleiding voor een rechtszaak. Het bepaalt hoe een procedure moet worden gestart, welke rechter bevoegd is om van een geschil kennis te nemen, hoe partijen hun bewijs moeten aanleveren en hoe de rechter uiteindelijk tot een uitspraak komt. Het zorgt ervoor dat iedereen, die voor de rechter komt, een eerlijke kans krijgt.

Naast een regelende functie kent het burgerlijk procesrecht ook een preventieve functie. Onder dreiging van een tijdrovende (en vaak kostbare) procedure, zijn veel partijen in de praktijk bereid om hun verplichtingen vrijwillig na te komen. Wanneer partijen dit ontdekken, leidt dit in sommige gevallen tot een opening voor partijen om een schikking te treffen zonder tussenkomst van de rechter.

Tot slot voorkomt het burgerlijk procesrecht ook ‘eigenrichting’. Eigenrichting houdt in dat een persoon zelf voor rechter gaat spelen. Doordat het burgerlijk procesrecht mogelijkheden tot handhaving biedt, wordt eigenrichting zo veel mogelijk voorkomen.  

Wat zijn de belangrijkste rechtsbronnen van het burgerlijk procesrecht?

Het burgerlijk procesrecht bestaat uit een groot aantal regels. Deze regels zijn te vinden in internationale en Europese verdragen, wetten, reglementen, verordeningen, uitspraken van rechters en algemene rechtsbeginselen.

De belangrijkste rechtsbron van het burgerlijk procesrecht in Nederland is het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (afgekort: Rv). Dit wetboek bevat de spelregels voor het voeren van een procedure bij de burgerlijke rechter. Hieronder valt ook de kantonrechter.

Naast het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering zijn ook de Landelijke procesreglementen van groot belang. Deze procesreglementen bevatten aanvullende regels over de praktische toepassing van de regels uit het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Vooral advocaten en juristen gebruiken deze reglementen om procedures gestroomlijnd te laten verlopen.

Ook het Europese recht is relevant voor het Nederlandse burgerlijke procesrecht. Zo bevat het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM) veel regels die het recht op een eerlijk proces van partijen waarborgen.

Tot slot zijn gerechtelijke uitspraken ook een belangrijke bron van burgerlijk procesrecht. Veel wetten en regels vragen om een verdere invulling of nadere uitleg voor toepassing in de praktijk. De rechter vult deze leemten in of aan in gerechtelijke uitspraken. In juridisch jargon wordt dit aangeduid als ‘jurisprudentie’.

Wat zijn de beginselen van het Burgerlijk Procesrecht?

Het burgerlijk procesrecht is gebaseerd op een aantal belangrijke beginselen. Deze beginselen zorgen ervoor dat iedereen, die voor de rechter komt, een eerlijk proces krijgt. Enkele van de belangrijkste beginselen zijn:

1. Motiveringsbeginsel: De rechter moet zijn uitspraak altijd goed motiveren. Dit betekent dat de rechter zijn uitspraak moet onderbouwen met argumenten die overtuigend en juridisch gezien rechtmatig zijn. Op deze manier is de beslissing van een rechter controleerbaar.
   
2. Toegang tot de rechter: Dit is het meest fundamentele beginsel. Om de andere beginselen te verwezenlijken, is toegang tot de rechter noodzakelijk. Zonder toegang tot de rechter is er immers ook geen procedure.
   
3. Onafhankelijkheid en onpartijdigheid: Het beginsel van onafhankelijkheid en onpartijdigheid betekent dat iedereen recht heeft op een onpartijdige en onafhankelijke rechter. Een rechter moet onafhankelijk van de maatschappij en onpartijdig ten aanzien van partijen zijn.
   
4. Hoor en wederhoor: Hoor en wederhoor is van belang om een eerlijk proces te waarborgen. Beide partijen krijgen de kans om hun zienswijze aan de rechter kenbaar te maken en om te reageren op de andere partij. Als de ene partij iets stelt, dan moet de andere partij zich hierover kunnen uitlaten. Iedere partij mag zijn of haar kant van het verhaal vertellen.
   
5. Openbaarheid: Het beginsel van openbaarheid heeft betrekking op zowel de hoorzitting als de uitspraak in een geschil. Iedereen mag in principe een zitting bijwonen en een uitspraak van de rechter inzien. Op deze manier wordt de transparantie van de rechtspraak gewaarborgd.
   
6. Proces binnen een redelijke termijn: Een geschil tussen partijen moet binnen een redelijke termijn worden opgelost. Als een geschil vele jaren zou duren, dan bestaat er te veel onzekerheid over wat rechtens juist is. Wat een redelijke termijn is, hangt af van de omstandigheden van het geval.

Conclusie

Het  burgerlijk procesrecht kan een bureaucratisch doolhof zijn. Zoals uit dit nieuwsbericht blijkt, moet je voor de spelregels in meerdere bronnen zoeken. Soms overlappen de regels elkaar. Wanneer je met jouw geschil bij de verkeerde rechter aanklopt, dan neemt de rechter de zaak niet in behandeling. Hoe en wanneer een processtuk wordt ingediend, wordt bepaald door veel verschillende regels.

Zonder kennis van het burgerlijk procesrecht is het vrijwel onmogelijk om alle procedurele regels correct na te leven. Hierdoor is het belangrijk om je te laten bijstaan door een advocaat met kennis van het burgerlijk procesrecht. In sommige gevallen is dit zelfs verplicht!

Vragen?

Mocht je naar aanleiding van dit bericht nog vragen hebben over de belangrijkste rechtsbronnen van het burgerlijk procesrecht. Of ben je op zoek naar een advocaat die jou kan helpen de vele regels te doorlopen? Neem dan vrijblijvend contact op met mij of één van de andere specialisten van Onyx Advocaten via de e-mail info@onyx-advocaten.nl of via de telefoon 073 – 303 58 57.